ก. อสฺสาทนิทฺเทสวณฺณนา

[189] อสฺสาทนิทฺเทเส อสฺสทฺธิยสฺส อนุปฏฺฐานนฺติ อสฺสทฺเธ ปุคฺคเล ปริวชฺชยโต สทฺเธ ปุคฺคเล เสวโต ปสาทนียสุตฺตนฺเต ปจฺจเวกฺขโต ตตฺถ โยนิโสมนสิการํ พหุลีกโรโต จ อสฺสทฺธิยสฺส อนุปฏฺฐานํ โหติฯ อสฺสทฺธิยปริฬาหสฺส อนุปฏฺฐานนฺติ เอตฺถ อสฺสทฺธสฺส สทฺธากถาย ปวตฺตมานาย ทุกฺขํ โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติฯ อยํ อสฺสทฺธิยปริฬาโหฯ อธิโมกฺขจริยาย เวสารชฺชนฺติ สทฺธาวตฺถุวเสน วา ภาวนาย วา วสิปฺปตฺตสฺส สทฺธาปวตฺติยา วิสารทภาโว โหติฯ สนฺโต จ วิหาราธิคโมติ สมถสฺส วา วิปสฺสนาย วา ปฏิลาโภฯ สุขํ โสมนสฺสนฺติ เอตฺถ เจตสิกสุขภาวทสฺสนตฺถํ โสมนสฺสวจนํฯ สทฺธินฺทฺริยสมุฏฺฐิตปณีตรูปผุฏฺฐกายสฺส กายิกสุขมฺปิ ลพฺภติเยวฯ สุขโสมนสฺสสฺส ปธานสฺสาทตฺตา ‘‘อยํ สทฺธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท’’ติ วิเสเสตฺวา วุตฺตํฯ อิมินาว นเยน เสสินฺทฺริยสฺสาทาปิ โยเชตฺวา เวทิตพฺพาฯ

ข. อาทีนวนิทฺเทสวณฺณนา

[190] อาทีนวนิทฺเทเส อนิจฺจฏฺเฐนาติ สทฺธินฺทฺริยสฺส อนิจฺจฏฺเฐนฯ โส อนิจฺจฏฺโฐ สทฺธินฺทฺริยสฺส อาทีนโวติ วุตฺตํ โหติฯ อิตรทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ อิเม สมุทยตฺถงฺคมสฺสาทาทีนวา โลกิยอินฺทฺริยานเมวาติ เวทิตพฺพาฯ

ค. นิสฺสรณนิทฺเทสวณฺณนา

[191] นิสฺสรณนิทฺเทเส อธิโมกฺขฏฺเฐนาติอาทีสุ เอเกกสฺมิํ อินฺทฺริเย ปญฺจ ปญฺจ กตฺวา ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ ปญฺจวีสติ นิสฺสรณานิ มคฺคผลวเสน นิทฺทิฏฺฐานิฯ ตตฺถ ตโต ปณีตตรสทฺธินฺทฺริยสฺส ปฏิลาภาติ ตโต วิปสฺสนากฺขเณ ปวตฺตสทฺธินฺทฺริยโต มคฺคกฺขเณ ปณีตตรสฺส สทฺธินฺทฺริยสฺส ปฏิลาภวเสนฯ ปุริมตรสทฺธินฺทฺริยา นิสฺสฏํ โหตีติ ตสฺมิํ มคฺคกฺขเณ สทฺธินฺทฺริยํ ปุริมตรโต วิปสฺสนากฺขเณ ปวตฺตสทฺธินฺทฺริยโต นิกฺขนฺตํ โหติฯ อิมินาว นเยน ผลกฺขเณ สทฺธินฺทฺริยมฺปิ อุภยตฺถ เสสินฺทฺริยานิปิ โยเชตพฺพานิฯ